YUNAK , YUNAKLIK
Daha yenilere kadar insanlar çamaşırlarını dere kenarlarında yıkar ve hatta yıkanırdı .
Eski bir çamaşırhane. Çamaşır makinesi icat edilmeden önce köylüler çamaşırlarını yazın dere kenarında yıkardı. Kışın ise bir çok köyde ÇAMAŞIRHANE denen ortak mekanlarda yıkanırdı. Kazanlarda su ısıtılırdı. Aşağıdaki fotoğrafda görülen yerler Ocak. Burada görülen kütüklerin üstünde TOKAÇ denilen nesne ile çamaşırlar adeta dövülürdü. Genelde sabun yerine kil kullanılırdı.
Bu çamaşırhane kimbilir kaç yıldır kullanılmıyor. Çatısı yıkılmış.
Mardin Savur ilçesi Sürgücü köyünden bir çamaşırhane , YUNAK
Mardin Savur ilçesi Sürgücü köyünden bir çamaşırhane , YUNAK
Osmaniyenin Çardak köyünde de bu yunaklardan vardı. Bu yunaklar bazen üstü kapalı, ocaklı, , alet edavatlı olduğu gibi genellikle yaz aylarında ki Çukurova 9 ay kadar yaz sayılır. Herkesin evinde uygun banyo olmadığı zamanlar yada çamaşır çul- palaz yıkayacak kadar su olmadığında evlerin yakınında , mahallenin meydanında kaynak suların olduğu yerlere koca kazanlara su doldurulur, ısıtılır.
Burada küçük havuzcuklarda çul- palaz, kilim – heybe ıslanır , büyük düz taşların yada ağaç kütüklerde bu örtüler tokaç la vurularak sık sıkta çevrilerek temizlenir. Bu yıkamalarda meşe külü, kırmızı kil, bazende bazı bitkilerin yapraklarından yararlanırlardı.
Burada ayrıca ve özellikle giysilerde aynı yöntemle yıkanırdı.
Kız ve erkek çocukların uzayan saçlarını az daha becerikli bir kadın -kız makaslada keserdi. Biraz küçük çocuklar da burada yakınlarınca yıkanır yunar temizlenirdi. Bazen bu suyun etrafı bitki çitleriyle çevrili olur o zamanda burada isteyen kadın ve kızlarda yıkanırdı. Hatta eğer olasıysa bazı aileler burada özel zaman alarak temizlenirdi.
Bir durumuda vurgulayalım çamaşıhanede bazı büyük kazanlara üzeri tüylü olmayan ve kırıldığında sütlü olmayan bitkilerde kaynatılır bu kokulu suyla isteyen yıkanır. Bu bitki kaynatmalı kokulu sıcak sular çok doğal şampuan görevi görür ve bu güzel koku iki gün üzerimizden çıkmazdı.
Derede tokaçla çamaşır ve çul – palaz yıkayan kadın ve kızlar.
Çamaşır yıkamak için tahta tokaç
Özgür haber ajansı ( ÖZ – HA )
